Türkçe dil bilimi araştırma makalelerinin özetlerinde etkileşimli üst söylem belirleyicileri art zamanlı bir inceleme

Özet

Üst söylem, yazar-okuyucu ilişkisini kuran ve bir metni okur dostu yapan önemli bir dilsel kaynaktır. Üst söylem belirleyicilerini art zamanlı olarak inceleyen araştırmalar oldukça azdır. Bu çalışma, 2008- 2009 ve 2017-2018 yıllarında Dil ve Edebiyat Dergisi, Dilbilim Araştırmaları Dergisi, Dil Dergisi'nde yayımlanan araştırma makalelerinin Türkçe özetlerinde kullanılan bağlayıcılar, çerçeve belirleyiciler, metin içi belirleyiciler, tanıtlayıcılar, kod çözümleyiciler gibi etkileşimli belirleyicileri araştırmayı amaçlamaktadır ve Hyland'ın (2005) kişiler arası üst söylem modelini kuramsal çerçeve olarak ele almaktadır. Bu çalışmanın bulguları, 2017-2018 yazarlarının araştırma makalelerinin özetlerinde, diğer araştırmacıların fikirlerine atıfta bulundukları tanıtlayıcıları 2008-2009 yazarlarına göre daha fazla kullandıklarını ve böylece okuyuculara metin boyunca daha çok rehberlik ettiklerini göstermektedir. Bu sonuç, yazar-okuyucu ilişkisi derecesinin toplumsal ilişkiler açısından art zamanlı evrimini ortaya koymaktadır, şöyle ki 2017-2018 yazarları belirli bir söylem topluluğunun üyesi olduklarını tanıtlayıcı kullanımıyla daha fazla beyan etme eğilimindedir. Bu araştırmanın, Türk akademik söyleminin art zamanlı bir bakış açısıyla daha iyi anlaşılmasına katkı sağlaması ve yabancı dil öğretimi, bütünce dil bilimi ve metin çözümlemesi gibi alanlarda faydalı sonuçlar sağlaması beklenmektedir.