Türk Dil Devrimi Sürecinde Türetilen “Önem” Sözcüğü, Bir Uydurma Sözcük müdür?

Özet

1930’lu yıllarda Atatürk’ün öncülüğünde başlatılan Türk dil devriminin en temel amacı, Türkçedeki Arapça ve Farsça sözcüklerin yerine Türkçe karşılıklar bulmak ve bu yolla Türkçeyi sadeleştirmektir. Bu süreç sonunda Türkçe söz varlığına çok sayıda yeni kelime eklenmiştir. Türk dil devrimi sürecinde kelime türetmede izlenen yol ve türetilen bazı yeni kelimeler daha sonradan hep tartışma konusu olmuştur. Türkçenin türetme kurallarına uymadığı düşünülen kelimeler “uydurma sözcük” olarak nitelendirilmiştir. Bu çalışmada bir Türk dil devrimi sözcüğü olan ve Türkçede 1935’ten beri kullanılan önem sözcüğü üzerinde durulmuştur. Arapça ehemmiyet sözcüğüne karşılık olması için türetilen bu sözcük, daha türetildiği ilk yıllardan itibaren Türkçeye yerleşmiştir. Önem kelimesi, ilk bakışta semantik olarak ön kelimesi ile ilişkilendirilmektedir. Birçok araştırmacı ön kelimesi üzerine +em eki getirilerek yapıldığını, Türkçede isimden isim yapan bir +em eki olmadığını ve bu nedenle de önem’in uydurma bir sözcük olduğu görüşünü savunmaktadır. Bu makalenin en temel amacı, önem kelimesinin ön isminden türetilmediğini ve uydurma bir sözcük olmadığını göstermektir. Çalışmada önce önem kelimesi hakkında diğer araştırmacıların ve etimolojik sözlük yazarlarının görüşleri sıralanmış, daha sonra önem’in Türkçeye nasıl girdiği ve morfolojik yapısı açıklanmıştır. Önem’in bir isim olan ön kelimesinden değil öne- fiilinden türetildiği, bu fiilin de uydurma bir fiil olmayıp 1804/1805’te istinsah edilen bir Türkçe-Arapça sözlükte yer aldığı ortaya konmuştur.