Bir Doğu Türkçesi Halk Metni: Isnâd-ı Nâdi Alî

Özet

Bu makalenin temel amacı on dokuzuncu yüzyıl sonları ila yirminci yüzyıl başlarında, doğuda Kaşgar ve Yarkend ağızlarının gittikçe artan etkisi altında Çağataycadan gelişen ve Batı literatüründe Eastern Turki (Doğu Türkçesi) adıyla anılan yazı dili hakkındaki araştırmalara katkı sağlamaktır. Söz konusu yazı dili özellikle halktan kimselerce kaleme alınmış el yazması metinlerde kullanılmıştır. Didaktik karakterli ve dinî içerikli halk metinlerinin birçok nüshası bulunmaktadır. Bu nedenle makalede, daha önce herhangi bir çalışmada ele alınmayan İsnâd-ı Nâdi Alî başlıklı dua faziletleri türünde bir el yazması metin betimleyici bir yöntemle incelenmiştir. Makalenin temel materyali olan bu el yazması metin, Oxford Üniversitesi Bodleian Kütüphanesinde MS. Ind. Inst. Pers. 122 arşiv numarasıyla kayıtlı bulunan bir mecmuanın 66a-71b varakları arasında yer alır. Makale bir giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Girişte Doğu Türkçesi ve bu yazı dili ile kaleme alınmış halk metinleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde yazma nüshanın tavsifi yapılmıştır. İkinci bölümde ses özellikleri (ünlü uyumları, ünlü ve ünsüzlerde görülen ses olayları) ve üçüncü bölümde ise şekil özellikleri (yapım ve çekim ekleri ile diğer biçim birimleri) detaylı olarak incelenmiştir. Dördüncü bölüm tüm metnin çeviri yazı işaretleri kullanılarak hazırlanmış yazı çevrimini içerir. Makalenin beşinci bölümünde ise metnin söz varlığı, gramatikal dizin yöntemiyle metinde tanıklandıkları yerlere işaret edilerek sıralanmıştır.